10 sep Steeds vaker eenzame uitvaart

De aantallen zijn klein, maar de trend is onmiskenbaar: voor een groeiend aantal overledenen moet de gemeente de uitvaart verzorgen.

Geen verzekering en geen familie of vrienden die de uitvaart willen verzorgen. De Wet op de Lijkbezorging schrijft voor dat in deze gevallen de gemeente de uitvaart regelt.

Rond de eeuwwisseling kwam dit in Leeuwarden een paar keer per jaar voor. Drie of vier overledenen, dat was normaal. De laatste jaren ligt het gemiddelde rond de vijftien. Dit jaar is de gemeente aan het begin van augustus al tot zestien uitvaarten gekomen, ook al kan hier sprake zijn van een eenmalige uitschieter.

Wat veroorzaakt deze stijging? Niemand die het, bij gebrek aan onderzoek, precies weet. Armoede en vereenzaming, klinkt het als mogelijke verklaring.

Vereenzaming

Vereenzaming kan het gevolg zijn van financiële beperkingen. Geldgebrek leidt er vaak toe dat mensen zich minder buiten de deur begeven, activiteiten mijden (die kosten doorgaans geld) en dat familiebezoek achterwege blijft.

De gemeente komt in beeld als arts, maatschappelijk werker, politieman of – vaak – zorginstelling Zienn (opvang dak- en thuislozen) niemand kent die de uitvaart van een overledene kan of wil regelen. Het komt voor dat familieleden weigeren de uitvaart op zich te nemen. Dit kan gebeuren indien de schulden groter zijn dan de bezittingen en zij weigeren de nalatenschap te aanvaarden, ook al zou een notaris hier een mouw aan kunnen passen.

Verzekeringspolis

Blijkt de uitvaart een gemeentetaak, dan moet zekerheidshalve eigen onderzoek – er is geen databank voor overlijdensverzekeringen; er wordt een controle gedaan bij de Bond van Verzekeraars – uitwijzen of er een verzekeringspolis is. Doorgaans ontbreekt die: niet afgesloten of geroyeerd wegens betalingsachterstand.

Leeuwarden schakelt voor de uitvaart een uitvaartverzorger in. Die regelt een neutrale advertentie, zorgt voor muziek tijdens de afscheidsdienst, een bloemstuk en koffie na afloop. Sprekers zijn er niet, tenzij familie, vrienden of kennissen hier om vragen of zelf iets naar voren willen brengen. ,,Er is ruimte voor wensen’’, aldus gemeentewoordvoerder Hedzer Klarenbeek. Leeuwarden controleert de uitvoering niet. ,,Maar de reacties die we krijgen variëren van ‘niets op aan te merken’ tot ‘heel integer.’

In vroeger jaren werd de overledene gecremeerd, tegenwoordig begraven. De gemeente is eigenaar van de Noorderbegraafplaats en stelt kosteloos een graf beschikbaar. De kosten worden intern verrekend.

Een begrafenis kost, naar schatting, 2500 euro tot 3000 euro. ,,De afspraak is: sober en respectvol.’’ Cremeren kan, op verzoek, altijd. Voor de gemeente valt de rekening dan een kleine 1000 euro hoger uit.

Kosten

Van de kosten die de gemeente maakt, valt naderhand eigenlijk nooit meer iets te verrekenen. Als er sprake is van bezittingen (huis, auto), dan gaat de Dienst Domeinen op zoek naar erfgenamen.

De gemeente krijgt de uitvaartkosten terug indien er daadwerkelijk geld overblijft. De praktijk? ,,Een vruchteloze onderneming. Opbrengst: nihil.’’